HISTORIA RODOS

 

Piękna wyspa Boga słońca Heliosa znajduje się w niezwykłym miejscu – na styku aż 3 kontynentów – Europy i Azji Mniejszej oraz Afryki. To, plus jej wiele innych cech i zalet, jak chociażby wielkość, bowiem Rodos jest największą spośród wysp Dodekanezu, sprawiało, że wyspa przechodziła przez setki lat z rąk do rąk, będąc cennym nabytkiem w rękach coraz to nowych władców.

To dzięki tej bogatej i burzliwej historii, Rodos jest dziś wyspą tak barwną, o tak bogatych tradycjach i tylu pięknych zabytkach.

 

autor zdjęcia: Grb16, źródło: wikipedia

 

Historię wyspy można podzielić na kilka okresów, które opisaliśmy poniżej. Mamy nadzieję, że nasz opis pozwoli Wam na lepsze poznanie wyspy i jej dziejów. Pozwolimy sobie zaznaczyć, że historia wyspy jest również nierozerwalnie związana z mitologią, jednakże nie chcąc wprowadzić miszmaszu, postanowiliśmy te dwie kwestie rozdzielić, i tak część związaną z mitologią znajdziecie w zakładce MITOLOGIA, która niebawem pojawi się na łamach portalu.

 

Początki Rodos i okres klasyczny

 

Wiadomo, że wyspa była zamieszkiwana już w erze kamienia łupanego, około  4tys. lat przed naszą erą, jednak na temat tych czasów wiadomo bardzo niewiele. Pierwsi osadnicy, o których wiadomo znacznie więcej, to Minojczycy, którzy przybyli na Rodos Krety, z zamiarem jego kolonizacji.

Zostali oni na wyspie przez długi czas, bowiem dopiero kilka wieków później na Kretę przybyło nowe plemię – Achajowie.  Przybywszy w 1400 roku p.n.e., lud tworzący kulturę Mykeńską , został wyparty jednak przez waleczne plemię Dorów.

 

Dorowie dotarli na Rodos w 2000roku p.n.e., wcześniej podbijając Peloponez, część wysp na Morzu Egejskim oraz obszar południowego wybrzeża Azji Mniejszej.

 

W trakcie panowania Dorów, na wyspie powstają 3 silne osady – Lindos, Kameiros oraz Ialysos. Miasta, coraz to prężniej się rozwijając, z czasem zaczynają stanowić potęgę, która słynie nie tylko na samą wyspę, ale też i na inne lądy. Rodyjczycy zdają sobie sprawę z niezwykle korzystnego położenia wyspy, budują więc szybkie statki, znacząco rozwijając tym flotę morską, która to następnie staje się koniem napędowym międzynarodowego handlu. Spośród wszystkich miast rodyjskich, prym wiedzie Lindos, które zyskuje reputację głównego przystanku na trasie szlaków handlowych Morza Śródziemnego, i które staje się jednym z najbogatszych miast na wyspie.

W latach 1000 – 600 p.n.e.,  Lindos, Kameiros i Ialysos przeżywają swój rozkwit i budują kolonie w Hiszpanii, Francji, na Sycylii oraz w Azji Mniejszej.  Niezależne administracyjnie, po czasie postanawiają zawiązać układ z sześcioma innymi miastami doryckimi, tworząc „Doryckie Hexapolis”, które łączy religia, polityka i kultura –w tym wspólne gry i zabawy wydawane na cześć Apolla Triopios. Poza Lindos, Kameiros i Ialysos, w skład Heksapolisu wchodzą Kos, Knidos (dzisiejsza prowincja Muğla w południowo-zachodniej Turcji) oraz Halikarnas (dzisiejsze tureckie Bodrum).

 

W V wieku p.n.e., na wyspie zachodzi wiele zmian, mogących się pozornie wydawać niekorzystnych,  jednakże wgłębiając się w sedno sprawy, okazuje się, że niekoniecznie przypadkowych, a co za tym idzie – na dłuższą metę -nie negatywnych.  Wyspa zostaje wzięta pod panowanie Perskie, by w 490r.p.n.e, kiedy to greckie miasta zagarnięte przez Persów buntują się, co skutkuje tzw. Wojną Perską, nawiązać z Persami sojusz. W roku 479 p.n.e., po przyłączeniu się do Ateńskiego Związku Morskiego, kontrolowanego przez Ateny, Rodos się z sojuszu wypisuje, a oni sami zostają z wyspy przepędzeni.

W późniejszych latach Rodos znajduje się na przemian pod wpływem Aten oraz Spartan, zostając ostatecznie w sojuszu z tymi ostatnimi.

 

 

Założenie stolicy – powstanie miasta Rodos – okres Hellenistyczny

W trakcie trwania wojny Peloponeskiej, wcześniej wspomniane najbogatsze miasta wyspy – Lindos, Kameiros oraz Ialysos, postanawiają zawiązać swoje siły i utworzyć nowe miasto, aby móc odebrać ewentualne ataki ze wschodu. Tak w 408roku p.n.e., powstaje miasto Rodos, które wybudowane zostaje w miejscu uznanym przez Rodyjczyków za najlepiej położone pod względem możliwości obrony i skuteczności walk.

Miasto zostaje wybudowane według przemyślanego planu, który opracowuje Hippodamos z Miletu, będący szanowanym urbanistą i matematykiem greckim.  .

W 336roku Rodos jednoczy się z Egiptem, jest to porozumienie trwałe i intratne dla obydwóch stron, jednak Antygon – Król Syrii, z paktu tego nie jest zadowolony.  Ma on zamiar wytyczyć Egiptowi wojnę, a jak przewiduje – Rodos w tej sytuacji najprawdopodobniej zawrze nie z nim, a z wrogim dla niego – w tym przypadku, państwem.

Antygon wysyła więc swojego syna – Demetriosa na Rodos, aby ten usłyszał, że Rodyjczycy nie przyłączą się do ataku na Egipt, który przyniósłby im katastrofalne skutki, jak chociażby utrata głównego partnera handlowego.

 

Doprowadziło to do oblężenia miasta Rodos

Demetrios przybywa na Rodos w 305roku p.n.e. z zamiarem okupacji stolicy. Nie przybywa sam, a z ogromnym zapleczem – towarzyszą mu potężne statki pirackie i kupieckie, a on sam przybywa z flotą 200okrętów. Walki toczyć się będą nie tylko na morzu, bowiem syn Antygona posiada również 170transportowców i ogromną przewagę liczebną nad Rodyjczykami.

  Zaczyna się prawdopodobnie jedna z najbardziej zaciętych walk w   historii Rodos, oblężenie będzie trwało bowiem wiele miesięcy. Mieszkańcy wyspy nie chcąc jej oddać we władanie Syryjczykom, angażując do obrony miasta wszystkie możliwe jednostki, w tym osoby spoza Rodos oraz niewolników, którzy to w podzięce mają mieć zwróconą wolność.  Rodyjczykom postanawia pomóc Ptolemeusz, wysyłając z pomocą jedną ze swoich najsilniejszych flot, od tego dnia nazwany zostaje „Soter”, co tłumaczy się – „Zbawca”.

Kiedy próby zdobycia miasta nie przynoszą takich efektów, jakich spodziewał się Demetrios, postanawia on wkroczyć do ataku z tzw. „pogromcą miast” – potężną maszyną ‘Helepolis’, która swoimi rozmiarami i potęgą rażenia niosła strach na wielu lądach. Helepolis było rozmiarów ogromnych – o kwadratowej podstawie o bokach 20metrów i wysokości 60metrów. Jego wnętrze mieściło w pełni uzbrojonych żołnierzy, którzy mogli dokonywać ciągłego ataku poprzez otwory specjalnie do tego przeznaczone, będąc cały czas schronionym przed ostrzałem przeciwnika.

Niektóre źródła podają, że machina była w stanie wyrzucać pociski o wadze do 60kg, a liczba mężczyzn, która ją pchała, wynosiła 3400. Klęska Rodyjczyków wydawała się być bliska, tym bardziej, że już pierwszego dnia sprowadzenia machiny, ta zdołała wyrządzić pokaźne zniszczenia w murach obronnych miasta.

 

Sprawy jednak przybrały zupełnie inny obrót, który w rezultacie doprowadził do wycofania się Demetriosa z wyspy. Wersje są dwie, teraz skupimy się na tej bardziej brzmiącej ‘historycznie’, gdyż druga związana jest bezpośrednio z powstaniem jednego z Cudów Świata Starożytnego – wielkiego kolosa.

Wracając do Helepolis, druga wersja głosi, iż w trakcie którejś z nocy, Rodyjczycy zdołali oderwać dużą część blach, które osłaniały drewnianą konstrukcję maszyny. Demetrios to spostrzegając, postanowił machinę wycofać, gdyż ryzyko jej zapłonu było zbyt duże.

Ponieważ oblężenie trwa już rok, kosztuje ono Syrię krocie, a efektów żadnych nie widać, tak Antygon postanawia przerwać oblężenie miasta. Sytuacja jest ku temu sprzyjająca, bowiem  w tym czasie zostają zaatakowane Ateny, a Antygon postanawia im pomóc. Wysyła więc do nich Demetriosa, Ateńczycy zaś w zamian prowadzą rozmowy mediacyjne z Rodyjczykami, które owocują zawarciem porozumienia, w którego rezultacie wszystkie machiny oblężnicze zostają na wyspie, a jej mieszkańcy zobowiązują się do pomocy Antygonowi w każdym przypadku walk, za wyjątkiem walk z Ptolemeuszami. Demtrios wychodzi z sytuacji z niesławnym przezwiskiem ‘Polikretes’, które ironicznie określa go mianem ‘oblegacza miast’.

Po odbudowaniu swoich sił, wyspa ponownie przeżywa rozkwit. Pomaga w tym upadek Tyru, który do tej pory był największym handlowym konkurentem wyspy. Rodyjczycy, bogatsi o nowe doświadczenia, budują jeszcze lepsze i jeszcze szybsze statki, tym samym stając na czele innych krajów i zyskując miano centrum handlu.

Ustanawiają Rodyjski Kodeks Morski , który reguluje zasady nawigacji morskiej oraz handlu i szlaków handlowych w świecie Imperium Bizantyjskiego. Ów dokument stanowi jeden z najważniejszych dokumentów wczesnego świata.

Lata Rzymskie – Rodos chyli się ku upadkowi

W 164 roku p.n.e., Rodos podpisuje porozumienie z Rzymem, które początkowo wydawało się być dobrą decyzją, gdyż wyspa zyskała wiele korzyści. Fakty z czasem pokazują jednak co innego. Rzymianie coraz bardziej wtrącają się w sprawy Grecji ( i nie tylko Grecji), a rzymscy politycy odbierają wcześniej nadane Rodos przywileje.

Sytuacja pogorsza się jeszcze bardziej, kiedy Rzymianie wypowiadają wojnę Perseuszowi – następcy Filipa V, zwanego Macedońskim, czyniąc swoim portem Delos. Niemal całkowicie zabija to rodyjski handel, bowiem podatki portowe zostają zmniejszone o 85%! Rodyjczycy nie są w stanie sami przyjąć takiego ciosu, podpisują więc z Rzymianami traktat,  w wyniku którego uznać muszą tych samych sprzymierzeńców oraz wrogów, których ma Rzym.

W 43r. p.n.e,, Rodyjczycy odmawiają pomocy Kasjuszowi w walce z wrogiem, ten zaś w ramach zemsty i „ukarania”, najeżdża wyspę, aby dokonać jej spustoszenia.

Przez atak Kasjusza, wyspa ubożeje o przeszło 3000 wyjątkowych dzieł sztuki, a w 155r już naszej ery, wyspa jeszcze bardziej zostaje osłabiona po trzęsieniu ziemi, które niszczy stolicę.

 

Średniowiecze i pojawienie się Chrześcijaństwa na wyspie

 

Jeszcze przed trzęsieniem ziemi, które będzie miało miejsce w 155roku, w 58roku naszej ery, na wyspę przybywa Św. Paweł, który naucza nowej religii na wyspie, w Lindos (gdzie dziś znajduje się cudna zatoka jego imienia). Przez kolejne lata wyspa przechodzi z rąk do rąk. Po podziale Imperium Rzymskiego na dwie części, wyspa staje się stolicą eparchii Bizancjum i równie często jak ono, jest co chwila najeżdżane, między innymi przez Persów, Saracenów, ale też w oczach piratów Rodos staje się łakomym kąskiem. W 672roku wyspa zostaje zdobyta przez Arabów, następniew walkach o nią staje również  Genua i Wenecja.

zatoka Świętego Pawła w Lindos

 

Na świecie rozpoczęły się krucjaty krzyżowe, a w1306roku na Rodos osiedlili się i założyli swoje państwo Rycerze Zakonu Świętego Jana,  o którym znajdziecie oddzielne informacje w zakładce. Za ich panowania, na wyspie powstają wspaniałe budowle, takie jak Pałac Wielkich Mistrzów oraz liczne fortyfikacje, które zostają postawione w obawie przed najazdem Turków. Obawy są słuszne -   wyspa często najeżdżana jest przez Imperium Osmańskie z zamiarem jej zdobycia. Szpitalnicy bronią wyspę przez przeszło 200lat, gdy w 1523roku wyspę w rezltacie zdobywa Sulejman Wspaniały.

 

Czasy Imperium Osmańskiego

 

Na setki lat nastąpuje dla Greków tzw. Czarny okres, kiedy to Rodos oraz inne lądy greckie, stają pod władaniem Imperium Osmańskiego.

W tym czasie powstaje na wyspie wiele muzułmańskich budowli, między innymi Meczet Sulejmana Wspaniałego, który zdobi po dzień dzisiejszy stolicę wyspy.

Poza samym faktem bycia pod opresją wroga, Rodyjczycy cierpieli również przez niektóre prawa nałożone przez Turków, takie jak pobory do wojska tureckiego, bardzo wysokie podatki oraz całkowity zakaz wstępu do stolicy po zachodzie słońca. Skutki tego ostatniego widzimy po dzień dzisiejszy w postaci gąszczu bezładnych uliczek wokół Starego Miasta Rodos.

Przez cały okres trwania okupacji tureckiej, Rodyjczycy zrozumiale pragnęli wolności i pod żadnym pozorem nie zapominali o swoich korzeniach. Podejmowali próby wyzwolenia się, niestety jednak nieskuteczne.

W latach 1911 – 1912 Turcy byli w trakcie wojny włosko-tureckiej, która nie skończyła się dla nich korzystnie, przez co Rodos wraz z innymi wyspami, zostało przypisane Włochom.

 

Panowanie Wenecjan na wyspie i niepodległość grecka

 

Mimo tego, że wyspa nie była wolna, Włosi uczynili dla niej wiele dobrego. Wybudowali mnóstwo obiektów, które służą mieszkańcom po dzień dzisiejszy, jak nap rzykład Termy w Kalithea o pięknej, weneckiej architekturze.

To dzięki nim zostało odbudowane Stare Miasto oraz Akropol w Lindos, powstała sieć dróg, porty i na wyspie zagościła elektryczność.

Gdy rozpętała się II wojna światowa, w 1943roku wyspa została zdobyta przez Niemców, okupacja trwała 4lata, kiedy to  28 października 1947roku zostałodpisany pokój paryski, na mocy którego tak Rodos, jak i wszystkie wyspy Dodekanezu zostały włączone w skład Państwa Greckiego.